Trước khi viết tiếp, tôi phải viết rõ như sau: Tôi đơn thuần là chia sẻ những thông tin mà tôi biết và những thông tin này chỉ phản ánh một góc nào đó, một phần nào đó về Msr. Anh em đọc tham khảo, nó rất ít liên quan tới biến động ngắn hạn.
Khi một nhóm kỹ sư từ Tiberon phát hiện ra mỏ vonfram Núi Pháo, việc này được được báo cáo lên Bộ chính trị, Tổng bí thư khi đó là Bác Đỗ Mười đã nói một câu mà sau này trở thành khẩu hiệu của Msr đó là : "Đây là kho báu quốc gia, cần phải giữ cho người Việt."
Nhóm Tiberon đã thành lập liên doanh với một doanh nghiệp VN để vận hành mỏ núi pháo, tuy nhiên Tiberon chỉ đủ năng lực tài chính để khoan thăm dò, xác định vỉa quặng và trữ lượng của mỏ, cuối cùng cũng quyết định bán lại mỏ này cho Trung Quốc để hưởng chênh lệch, tuy nhiên vào phút chót Dragon Capital xuất hiện hớt tay trên của đối tác TQ. Sau đó đối tác TQ kiện cáo tùm lum, tuy nhiên cuối cùng mọi việc cũng êm suôi và đi vào quên lãng.
Tuy nhiên cũng giống như Tiberon, DC chỉ đơn thuần là nhà đầu tư tài chính và sau khi mua lại nhiều năm không thể triển khai bất cứ hoạt động nào để vận hành mỏ, kể cả việc giải phóng đền bù. DC chịu sức ép lớn về tài chính khi nắm giữ lâu mà không mang lại hiệu quả tài chính, một lần nữa Núi pháo lại được giao bán và người mua lần này lại là Trung Quốc.
Và kịch bản cũ lại lặp lại, vào phút chót Thủ tướng khi đó là Ông Nguyễn Tấn Dũng thân chinh lên Thái Nguyên và ngay sau đó công ty Chứng khoán Bản Việt trở thành môi giới cho thương vụ M&A giữa DC và Masan. Masan được báo chí ca ngợi là lựa chọn hoàn hảo cho Núi Pháo khi xuất hiện đúng lúc và đúng thời điểm. Đó là năm 2010.
Giá Vonfram khi đó đang sấp sỉ 300usd/mtu hay 300usd/10kg và đang trong xu hướng tăng rất mạnh. Theo tính toán của Masan nếu giá lên vùng 400-500usd/mtu, thì chỉ vài năm là sẽ thu hồi vốn đầu tư, đây không phải là mỏ vonfram mà là mỏ vàng, mỏ bạc mỏ kim cương/Ví von theo nghĩa bóng nhé. Việc thâu tóm Núi Pháo trở thành chất xúc tác quan trọng để thị trường đánh giá lại giá trị của Masan, thị giá của Msn sau vụ thâu tóm tăng rất mạnh.
Với tính toán và kỳ vọng như vậy, cùng với sự ủng hộ từ thượng tầng, Masan rót 1 tỷ đô vào giải phóng mặt bằng, xây dựng nhà máy, tuyển chọn những người giỏi nhất trong lĩnh vực khai mỏ về vận hành Núi pháo…Núi phảo trở thành mỏ duy nhất trên thế giới được vận hành trong 15 năm gần nhất, điều này cho thấy rào cản gia nhập nghành này khó tới mức độ nào.
Tuy nhiên không may mắn cho Masan, là sau khi tăng mạnh năm 2010, tới giữa 2011 giá vonfram chính thức đạt đỉnh thứ nhất, sau đó điều chỉnh giảm, tăng lại tạo đỉnh thứ 2 vào giữa 2013 và kể từ đó rơi vào downtrend kéo dài tới 2018. Thời kỳ 2013-2018 là thời kỳ đặc biệt khó khăn của MSR khi mỏ đã vận hành thương mại đầy đủ, nhưng càng làm càng lỗ, do sản phẩm chủ lực của mỏ liên tục giảm giá.
Mặc dù Núi pháo là mỏ lộ thiên và là mỏ đa kim, tức là một nắm quặng khai thác lên, ngoài vonfram còn có bismut, frourit, vàng và đồng, nhưng với lãi vay hơn 1.000 tỷ + khấu hao hơn 1.000 tỷ một năm, cộng với giá Vonfram liên tục giảm khiến cho Msr luôn chấp chới lãi lỗ, họp đại hội cổ đông luôn phải dùng EBITDAT để thuyết minh tình hình tài chính, không dám nhắc tới lợi nhuận sau thuế. Đặc thù của nghành khai khoáng là phải đầu tư tài sản cố định lớn, vay nợ lớn, nên ngay cả mỏ lộ thiên thuận lợi như Núi pháo vẫn lỗ, giờ thì chúng ta hiểu tại sao Núi pháo lại là mỏ duy nhất trên thế giới được vận hành trong 15 năm gần nhất…
Ban lãnh đạo Masan lúc này bắt đầu phải tự đặt câu hỏi, nếu giá vonfram không tăng trở lại thì khi khai thác hết Núi pháo Masan sẽ được gì ?
Hi vọng nhen nhóm trở lại khi Vonfram tăng khá mạnh năm 2018, Msr khi đó căng sức chạy hết công suất để tận dụng đà tăng của giá, tuy nhiên sau đó giá lại nhanh chóng giảm mạnh, niềm hi vọng vừa nhen nhóm lại bị dập tắt.
Giá vonfram sau đó có lúc còn giảm dưới 200usd/mtu. Masan hiểu rằng nếu chỉ khai thác mỏ bình thường, đơn thuần phụ thuộc vào giá vonfram thì dự án này coi như phá sản, bởi 10 năm nay giá lên tăng rồi lại giảm, chẳng mang lại đồng lợi nhuận đáng kể nào, ngược hoàn toàn với kỳ vọng và tính toán ban đầu.
Sau cú giảm giá sâu năm 2018, Masan cuối cùng đã đi tới quyết định mua lại 49% cổ phần công ty chế biến quặng vonfram mỏ Núi Pháo từ H.C.Starck và sau đó tháng 6/2020 mua lại toàn bộ chuỗi giá trị của H.C.Starck, Msr chính thức chuyển đổi từ công ty khai khoáng đơn thuần sang công ty vật liệu công nghệ cao với danh mục gần 700 sản phẩm các loại, vonfram khai thác từ núi pháo chỉ còn chiếm khoảng 50%, 50% còn lại tới từ tái chế.
Chuỗi giá trị mua lại từ H.C.Starck tạo ra giá trị gia tăng, cho phép Msr có lãi bất chấp các chu kỳ tăng giảm của Vonfram. Đây là điều mà PNJ đã làm được với vàng trang sức, kết quả kinh doanh của PNJ gần như không có mối tương quan với sự tăng giảm của giá vàng nguyên liệu. Vàng downtrend 10 năm, nhưng nhờ tạo ra giá trị gia tăng nên doanh thu và lợi nhuận của Pnj vẫn liên tục thiết lập các đỉnh cao mới, đây mới là điều đáng mơ ước.
Hay nói cách khác sau khi “chuyển đổi mô hình kinh doanh” thì tư duy của ban lãnh đạo Msr theo như quan sát của tôi dường như cũng thôi kỳ vọng vào sự tăng giá của vonfram. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm, vào một ngày đẹp trời, khi đã buông bỏ và không còn bất kỳ sự hi vọng nào, thì thời thế lại đột nhiên thay đổi, bắt buộc Vonfram phải tăng giá. Tình huống hoàn hảo nhất, có lợi nhất đã trở thành sự thật.
Còn tiếp…